colaboración 07 - EVARISTO ERA LISTO

Evaristo era listo

Pepe Peinó

O hórreo estaba cheo de buratos, descomposto e a medio derruír. Era un hórreo grande, co asentamento de lousa, con escaleiras de granito y o habitáculo de ladrillo. Grande como un cuarto, representaba á gran familia dos hórreos da aldea, todos xigantes e todos caendo polo paso dos anos e polo abandono. Evaristo mirouno dende abaixo e sorriu, cargado coa súa paleta, a masa xa preparada, as espátulas e os ladrillos novos ao seu carón. Ascendeu os dez chanzos de pedra e comezou coas obras.

            Evaristo estaba namorado da mestra e quería facer aquilo, en parte, por ela, por facela feliz e por conquistala, pero tamén, que non era menos importante, para que a súa aldea non morrera, para que os novos non emigraran e para que a escola non se pechara. Mentres reconstruía o hórreo abandonado, pensaba na súa anterior conversa coa mestra, que tan guapiña lle parecía.

            – Isto acábase, Evaristo -dixera ela-. Morre o pobo e morre a escola. Dixéronme da Delegación de Educación que este é o último ano que abren esta unitaria. Para o curso que vén os catro nenos de infantil que temos matriculados terán que asistir a clases no grupo escolar.

            Evaristo non tiña nada contra os grupos escolares. Eran novos, prácticos e alí os nenos xuntábanse, estudaban e xogaban en grupo, cousa que non podían facer nas aldeas, onde a poboación extinguíase pouco a pouco e non había veciños de poucos anos cos que xogar.

            Pero Evaristo era listo. Sempre o fora. Non estudara moito nos seus anos mozos, pero a intelixencia non se colle na escola, senón que se nace con ela, lévase dentro. E Evaristo levaba moita intelixencia dentro de si. Colleu a mestra polos ombros, con cariño, mirouna fixamente aos ollos e, rotundo, convencido, decidido, contestoulle:

            – Déixame a min.

            E en seguida tivo a idea. Agora, mentres unía ladrillos con masa, tapando os ocos do deterioro no hórreo, estaba levando esa idea á práctica.

            Dous días despois estaba todo preparado. A porta lateral do hórreo daba acceso ao interior, onde catro mesas abatibles, atadas con bisagras ás paredes, podían erguerse -para deixar paso- ou baixarse -para que leran e escribiran os catro nenos da unitaria-, deixando a parte frontal para un pequeno encerado con xices e unha mesa para a mestra. Evaristo convertera o hórreo nunha aula diminuta, axeitada para o que era a matrícula escolar da aldea.

            Cando chegou o xornalista da TVG, Evaristo tiña todo preparado. Foi entrevistado ao pé do hórreo, como paso previo a mostrarlle ás cámaras o interior. Logo falou para os telespectadores, mirando fixamente á cámara e sen pestanexar:

            – Galiza morre, amigos. Morre o rural. Morren os hórreos do pasado, coma este, e morren as nosas escolas, as escolas maternas das aldeas, o berce dos nosos nenos máis pequenos cando empezan a aprender. Morre todo o que fomos, morre todo xunto, nunha soa morte compartida. Sorte que aínda quedamos algúns que non queremos morrer, que estamos dispostos a loitar con forza para sobrevivir. Este hórreo estaba caendo, era só un cadáver de pedras e ladrillos, próximo a derrubarse só, pola inercia dos anos. Eu resuciteino e instalei nel a nova escola da aldea. Dentro del hai catro mesas para nenos pequenos e unha mesa para unha mestra, co seu encerado detrás. O imprescindible para aprender e moito máis do que se pode desexar para que este pobo siga vivo.

            Cando a mestra viu o que Evaristo fixera, fixo dúas cousas: entusiasmouse coa idea, aínda que nunca se lle ocorrera dar clase dentro dun hórreo, e namorouse de Evaristo, polo que o camiño á voda quedou expedito.

            Cando os galegos viron na TVG o que fixera Evaristo, fixeron dúas cousas: admirarse da fermosura do hórreo-escola e promover iniciativas paralelas noutras aldeas en vías de desaparición. O retorno á cultura do pasado para aprender as cousas do futuro popularizouse e espallouse por toda a Galiza. No fondo, sen sabelo, todos buscaban unha saída semellante, que recuperase a cultura perdida e que fixese medrar a cultura xeral.

            E Evaristo, finalmente, fixo dúas cousas tamén: casar coa mestra, o cal o fixo tremendamente feliz, e amañar o resto de hórreos que había na aldea, así como moitos outros hórreos das aldeas veciñas, algúns dos cales acabaron converténdose tamén en escolas maternas, afectivas, cariñosas, próximas… Porque Evaristo era listo, era moi listo, cunha sabenza que nacía da vida, e non dos despachos.