XOAN CARLOS DOMÍNGUEZ ALBERTE
Cando empecei a ir á escola aínda lle quedaba polo menos un lustro de mala morte ao período franquista. Logo, ao pouco de principiar a chamada democracia, deron en pechar as unitarias e tivemos que ir xa ao grupo escolar.
Entón moita da rapazada coma min rural axudaba a cotío nos labores domésticos da terra. Así ir co gando era unha tarefa da que eu gustaba ben de facer.
Lois Pérez, Mestre, narrador oral e poeta
Esther Díaz López
Quero ir na túa procura...buscar en tí, mil razóns para quedar...botar raíces na terra que me pariu...repousar na memoria dos meus antergos...
Quero ir na túa procura...sementar soños nas leiras produtivas...enché-lo valeiro das rúas...malla-lo centeo na eira...que volten os nenos a ergue-la escola...mudala pizarra pola internet...
Quero ir na túa procura...brincar nas festas do verán...asalas castañas no magosto...secalos chourizos na Lareira...olla-lo inverno detrás da xanela...
Laura Pardeiro Álvarez
Luz Darriba
Meu pai, cando eu era pequena e atendía con asombro e ledicia cada palabra e cada xesto seus, aprendeume os nomes das constelacións e o porque de chamalas así. Aprendeume, coas follas estendidas na súas grandes mans de obreiro a distinguir unhas das outras, a saber a que árbores pertencían.
Ensinoume a diferenciar as herbas medicinais, as que podían usarse para remediar doenzas, das outras, das que eran só herbas.
Meu pai sabía cando ía chover, e tiña unha chea de nomes cos que agasallaba á choiva.
Antonio Rigueiro Rodríguez
Pepe Peinó
O hórreo estaba cheo de buratos, descomposto e a medio derruír. Era un hórreo grande, co asentamento de lousa, con escaleiras de granito y o habitáculo de ladrillo. Grande como un cuarto, representaba á gran familia dos hórreos da aldea, todos xigantes e todos caendo polo paso dos anos e polo abandono. Evaristo mirouno dende abaixo e sorriu, cargado coa súa paleta, a masa xa preparada, as espátulas e os ladrillos novos ao seu carón. Ascendeu os dez chanzos de pedra e comezou coas obras.
Xurxo Souto
A aldea está totalmente marxinada. Tanto que o seu propio nome é agora un tabú, palabra prohibida, substituída por “o rural”.
Na descrición deste país funciona como verdade elemental unha gran mentira: A fronteira absoluta entre o rural e o urbano. Utilízase en todos os contextos. Mesmo para describir os dirixentes do Partido Popular: Os da boina e os do birrete.
Neste tópico a urbe é sempre sinónimo de futuro, de modernidade…de castelán. A aldea de pasado, de abandono, de galego.
Helena Villar Janeiro
Vivín nos Ancares a infancia e a mocidade, e alí exercín os primeiros 15 anos da profesión docente. No rural ancarés botei as raíces e volvo alimentalas cando o preciso. Trasladeime a Compostela e retornei a un refuxio aldeán da Ría de Arousa.
Procurei subirme ás novas tecnoloxías sen ter que apartarme da natureza nin de min mesma. Desde este compromiso individual, quixera apelar ao compromiso colectivo de Galicia coa Galicia que conservou nos medios rural e mariñeiro os mellores valores.
Ana Vila Portomeñe, poeta labrega (Taboada, Lugo)
Viva o rural,
sen dubidar,
o noso monte e o noso mar.
Somos do rural
do rural galego,
Ana Vila Portomeñe, poeta labrega (Taboada, Lugo)
Onde os pés non perden os soños e as ilusións non teñen presa, chámolle vida. Esa é a vida que me ensinou a natureza, a que aprendín na aldea e que o longo do tempo me amosaron as horas, horas que non andan a contrarreloxio.
No rural, brilla a luz máis natural, cada alento atopa sorrisos, os bicos do sol xúntanse camiñando coa choiva e a lúa entra polas ventas para acompañar soidades.
Sabela Seoane e Lidia Vázquez
Moitos e moitas coidan que calquera tempo pasado foi mellor. Non é así, só temos que escoitar as voces que, de xeito cíclico, o rememoran.
Pilar Sampedro
Ocupar o territorio.
Estenderse, como se fixo dende sempre.
Garantir que seguen vivos os topónimos,
eses, galegos, que supoñen 1/3 dos de todo o Estado Español
cando só ocupamos un 6% da súa superficie.
Diego Sal Julio, mestre de Educación Primaria
As avoas e o rural van ligados da man, unha unión inseparable coma os cestos que levan nas súas testas cun equilibrio e tranquilidade propia dos figurantes do Circo do Sol.
As avoas e o rural van ligados da man, unha unión inseparable coma o orballo que bica todas as mañanciñas os regos da horta.
As avoas e o rural van ligados da man, unha unión inseparable coma os pratos ateigados do día de festa, feitos seguindo as mellores pocións descritas polas alquimistas das cociñas de leña.
Lucía Rodríguez Fernández (Lucía de Salgueiras)
O maior privilexio que tiven ao longo da miña vida foi o de ser criada no mundo rural. Medrar rodeada de natureza, das árbores centenarias, do piar dos paxariños e do contacto cos animais é o mellor agasallo para calquera neno ou nena. Vivir acompañada dos avós, dos seus valores e das súas historias é quizais a experiencia máis enriquecedora nos meus 21 anos de vida.
Mini
E volveu poñerse de moda. Estamos de moda, o rural e os rural-indíxenas. Os duros meses de confinamento e a necesidade de espazos abertos, de aire pra respirar, o imprescindible horizonte... a vida en liberdade... Si, todo iso púxonos de moda. O dos alimentos... non tanto. Que máis ten de onde veñan!
E dese xeito este verán en que as vacacións non recomendan a praia, polo da masificación e os contaxios, nunca a aldea tivo tantos visitantes. Descendentes con raíces ou turistas puros e duros.
Eli Ríos
Aprenderlle os olores a todas as colores,
na eira da escola, mentres os pintasilgos
rebuldeiros relamben o orballo lento.
As curuxas, raposas, toupas e limachas
foxen das páxinas dos libros e habitan
os risos de quen sabe o sentir do real.
Mª Carmen Rey Núñez
Mazaricos, ti quen es?
Pregúntame o forasteiro.
Son mansa e froitosa terra
que se oculta tras do Aro,
esculcada pola Ruña,
bendicida polo Xallas.
Mª Carmen Rey Núñez
-Hai xente? -Berraba á porta. Era un berrar baixiño, un zunido case mudo, un son concibido para non alterar o asosegamento dos cordos.
Mª Carmen Rey Núñez
Na brancura do teu leito
agromou o azul do ceo,
para se pousar nel
unha habelenciosa estrela.
Conformando a bandeira
que distingue á nosa terra.
Vicente Reboleiro
Visuña sempre amada
fermosa no presente
e na lembranza!
Cimadevila, Aldea,
Céramo, Reibarba, Airexa
que cinco grandes bairros
que casas de pedra vella
Mario Outeiro
A primeira vez que a miña nai se presentou ás eleccións locais eu tiña oito anos. Lembro que mo contaron no cole, no recreo para ser máis exactos, e que collín un cabreo monumental. Dixéramo Daniel, un ano máis vello ca min pero compañeiro na categoría benxamín do equipo de fútbol sala do concello.
Nuria Otero
Son a que ven de lonxe,
coa memoria nova e as raíces apenas estrenadas,
son a que non é de ninguén,
porque ninguén é quen de reclamarme.
Mais mergullo as mans na terra
para sementar árbores, fillos e fillas,
Toño Núñez
Da mesma maneira que as nosas letras atravesaron os “Séculos escuros” do s. XV ó s. XVIII, o noso rural, máis ou menos, padeceu as súas ”Décadas escuras”, fundamentalmente, da década do 60 á do 80 do pasado século. A emigración anterior a ultramar, aínda que masiva tamén, non chegara a deixar despoboado o rural, como aconteceu nestas décadas.
Mero
Levan moitos anos mirando para outro lado, aqueles, os que mandan e mandaron.
Deixándonos perdidos en nós mesmos, neste labor de pisar a terra que eles ignoran
que rexeitan, terra do alimento que eles non valoran, a da semente da humanidade,
do sentimento feliz que pousa tamén nos ollos e torna, tras da porta do poxigo,
mil recendos adobiados de silencios e unha esperanza que nunca dá chegado,
para acender os ollos dos nosos fillos e netos, cal fixeron tamén os devanceiros.
Amalia Méndez
Mira este monte vello,
este alboio desdentado,
este teito afurallado.
Alexandre López
sei
que
sempre
hai
Javier González
Ninguén sabía, naquela aldea de invernos crus, como chegara alí, nin sequera podían precisar o tempo que levaba entre eles. Tampouco recordaban por que lle puxeran “O Cucacho”. Era un home alto, embutido nun vello abrigo. Durmía nunha palleira cando os rigores invernais facían acto de presenza e xunto a un arroio manso debaixo dun castiñeiro, nas apracibles noites estivais.
Baia Fernández de la Torre
Que es sen as follas?
Dime, que es?
Que es sen o ar?
Dime, que es?
Xosé Estévez, historiador e profesor senior da Universidade de Deusto
Pídenme que enxergue algún relato a prol da escola rural. Acedo gustoso a semellante prego. Tres experiencias asoman pola fiestra da miña memoria. Dúas como alumno durante a nenez en escolas vilegas de Quiroga e a terceira como docente xa na madureza nunha escola rural, en Santiago de Cereixido, na Fonsagrada.
